Theotokos
Theotokos is de titel die de kerk gaf aan Maria, de moeder van God. Zowel de rooms-katholieke kerk, de oostere kerk als de protestantse kerk. Dit werd besloten op het concilie van Efeze in 431 en het heeft alles te maken met de twee naturen van Jezus (God en mens). Ik had nog niet eerder van deze term gehoord, maar las erover in het boek ‘Maria, icoon van genade’.
Het Woord is vlees geworden
Johannes laat zien in zijn evangelie dat Jezus de Zoon van God is. Zo noemt Johannes bijvoorbeeld noemt zeven tekenen die Jezus deed, die bewijzen dat Jezus goddelijk was. In het begin van zijn evangelie maakt hij al duidelijk dat Jezus, God én mens is.
In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God.
Johannes 1:1 HSV
En het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond (en wij hebben Zijn heerlijkheid gezien, een heerlijkheid als van de Eniggeborene van de Vader), vol van genade en waarheid.
Johannes 1:14 HSV
Over de geboorte van Jezus schrijft Johannes als ‘het Woord’ (logos) wat ‘vlees’ is geworden:
- Het Woord (logos) is Jezus
- Het Woord (Jezus) was er vanaf het begin
- Het Woord (Jezus) was bij God
- Het Woord (Jezus) was God
- Het Woord (Jezus) werd vlees (mens)
Met het woord ‘vlees’ (in het Grieks, sarx) wordt hier bedoelt dat Jezus volledig mens werd. Jezus was zonder zonde, maar Hij werd geboren en leefde in een wereld die met de gevolgen van zonde te maken had. Huijgen schrijft dat Jezus is geworden wat Hij niet was (mens) en bleef wat Hij was (God). Het is belangrijk dat Jezus echt mens is geworden, want alleen als echt mens kan Hij de Verlosser zijn.
De Logos heeft geen afstand gehouden van de wereld vol verandering, maar Hij is geworden wat Hij niet was, terwijl Hij bleef wat Hij was. Terwijl Maria bevalt, komt God de wereld op een complete nieuwe manier binnen.
A. Huijgen │ Maria, icoon van genade
‘De Moeder van mijn Heer’
Nadat de engel Gabriël bij Maria was geweest, ging zij op bezoek bij haar nicht Elizabeth. Elizabeth zei tegen haar “waaraan heb ik dit te danken dat de moeder van mijn Heere naar mij toe komt”? In de StudieBijbel Online las ik dat de woorden ‘moeder mijn Heere’ inhouden dat Jezus als Heer wordt beschreven, een term die in het Oude Testament voor God wordt gereserveerd. Elizabeth erkende het kind van Maria dus al als God.
En waaraan heb ik dit te danken dat de moeder van mijn Heere naar mij toe komt?
Lukas 1:43 HSV
Het concilie van Efeze (431)
Op het concilie van Efeze in 431, ging het over de godheid en mensheid van Jezus Christus. Ook ging het over de vraag of Maria ‘Moeder Gods’ of ‘Theotokos’ genoemd mocht worden. ‘Theothokos’ betekent letterlijk God-barende. Maria baarde het kind Jezus, en Jezus was tegelijk ook God.
- Nestorius een Syrische monnik werd bisschop van Constantinopel leerde dat Maria niet Theotokos (moeder van God) was, maar alleen de moeder van de mens Jezus. Hij stelde voor om Maria ‘Christotokos’ te noemen, wat betekent: zij die Christus heeft gebaard.
- Cyrillus, de bisschop van Alexandrië volgde de Alexandrijnse traditie, die de godheid en eenheid van Jezus benadrukken. Cyrillus verweet Nestorius dat deze Jezus in tweeën splitste door een onderscheid te maken tussen zijn goddelijke en zijn menselijke natuur.
Tijdens het concilie van Efeze in 431 werd besloten dat Maria wel Theotokos genoemd mocht worden.
Theotokos of moeder van God
Theotokos betekent net iets anders dan moeder Gods, schrijft Huijgen. Maria is de moeder van de vleesgeworden/mensgeworden Zoon van God. Ze is niet de moeder van de godheid, maar de moeder van de Christus, die God en mens is.
‘Theotokos’ is nu eenmaal adequater dan ‘moeder Gods’, want Maria is niet de moeder van de godheid, maar de moeder van de Christus, die God en mens is.
A. Huijgen │ Maria, icoon van genade