JOHANNES EVANGELIE
Filmpje ‘The Bible Project’
Schrijver
De schrijver verwijst naar zichzelf als ‘de discipel die Jezus liefhad’ en als ooggetuige. Er zijn meerdere teksten waaruit is af te leiden dat Johannes de schrijver is van dit evangelie:
En Petrus zag, toen hij zich omkeerde, de discipel volgen die Jezus liefhad, die ook tijdens het avondmaal tegen Zijn borst was gaan liggen en gezegd had: Heere, wie is het die U verraden zal? (Johannes 21:20 HSV).
Dit is de discipel die van deze dingen getuigt en deze dingen beschreven heeft; en wij weten dat zijn getuigenis waar is (Johannes 21:24 HSV).
Voordat Jezus vroeg Hem te volgen, was Johannes een visser. Hij ving ze, maar verkocht ze ook. Hij verkeerde in twee werelden, de landelijke wereld van het noorden en de stedelijke wereld van Jeruzalem en het midden. Johannes was een neef van Jezus en de broer van Jakobus, een van de andere discipelen. Hij was ook de apostel die het dichtst bij Jezus stond.
De doelgroep voor wie Johannes schreef waren waarschijnlijk Joden die niet in Israël woonden. Hij schreef het waarschijnlijk in Efeze, waar hij de laatste jaren van zijn leefde woonde. Daar woonden veel Joden. Veel joodse christenen hadden zich al losgemaakt van de synagoge. Johannes legt uit dat je niet in Israël hoeft te wonen om God te aanbidden.
Proloog
In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God (Johannes 1:1 HSV).
Johannes begint niet met een geslachtsregister of een geboorteverhaal van Jezus. Johannes gaat nog veel verder terug, ver voor de schepping. Hij verwijst naar Genesis 1:1 met de woorden ‘In het begin’. Jezus, is God Zelf, het mensgeworden Woord.
Doel van het Johannes’ evangelie
Jezus nu heeft in aanwezigheid van Zijn discipelen nog wel veel andere tekenen gedaan, die niet beschreven zijn in dit boek, maar deze zijn beschreven, opdat u gelooft dat Jezus de Christus is, de Zoon van God, en opdat u, door te geloven, het leven zult hebben in Zijn Naam (Johannes 20:30,31 HSV).
David Pawson schrijft in ‘Sleutels tot de Bijbel’:
Het Grieks heeft een speciaal aspect van een tegenwoordige-tijds-vorm van de werkwoorden -een duratief aspect, de aoristus- dat je niet zo makkelijk in het Nederlands vertaalt. Dit aspect geeft aan, dat je die handeling blijvend doet, dus niet maar één keer. Eigenlijk zou de vertaling van Johannes 20:30,31 moeten zijn “maar deze zijn opgeschreven opdat u blijft geloven dat Jezus de Messias is, de Zoon van de levende God en -doordat u in Hem blijft geloven, zult blijven leven door Zijn naam”. Johannes schreef zijn evangelie dus niet om de lezers zover te krijgen dat ze zouden gaan geloven, dat Jezus de Zoon van God is. Maar hij schreef het om hen te helpen te blijven geloven.
Met ‘geloof’ en ‘leven’ bedoelt Johannes een eeuwig leven, een blijvend oneindig leven wat nu al begint. Het verwijst niet alleen naar de periode na de dood of op de vernieuwde hemel en aarde, maar naar het kennen van de Vader en de Zoon.
En dit is het eeuwige leven, dat zij U kennen, de enige waarachtige God, en Jezus Christus, Die U gezonden hebt (Johannes 17:3 HSV).
Getuigen van Jezus
Johannes wil dat de lezers in Jezus geloven, Hem volgen, Hem belijden en anderen bij Hem brengen. De woorden van Jezus zijn betrouwbaar vanwege ‘externe’ getuigen die getuigenis afleggen over wie Jezus is. In Deuteronomium is te lezen dat voor de rechtsgeldigheid van een aanklacht de verklaringen van twee of drie getuigen nodig zijn. Jezus laat zien dat Hij die heeft, zelfs meer:
- getuigenis van de Vader
- getuigenis van Johannes de Doper
- getuigenis van zijn werk
- getuigenis van de Schriften
- Jezus zelf
- de Heilige Geest
- de leerlingen
De tekens/wonderen van Jezus
Johannes gebruikt een ander woord voor wonderen (dynamis), hij noemt ze tekenen (semeion). De tekenen zijn bedoeld als hulpmiddel om mensen in God te laten geloven. De (wonder)tekenen wijzen Jezus. De tekenen zijn ook een bewijs dat Jezus en de Vader één zijn, en dat Jezus door de Vader is gezonden. De zeven wonderen in het Johannes-evangelie en de reacties daarop:
- water wordt wijn: de leerlingen zien de grootheid van Jezus en geloven in Hem
- de genezing van de zoon van de hoveling: de hele familie gelooft
- de man bij het bad in Bethesda, die al 38 jaar ziek was: de Joden probeerden Jezus te vermoorden, omdat Hij op sabbat de man genas
- lopen op het water: de leerlingen worden bang
- genezing van de blindgeborene: de man gelooft en aanbidt Jezus
- opwekking van Lazarus uit de dood: velen komen tot geloof, maar het Sanhedrin overlegt hoe ze Jezus kunnen doden
Zeven ‘Ik ben’ uitspraken van Jezus
- Ik ben het brood dat leven geeft
- Ik ben het licht voor de wereld
- Ik ben de deur
- Ik ben de goede herder
- Ik ben de opstanding en het leven
- Ik ben de weg, de waarheid en het leven
- Ik ben de ware wijnstok
Deze woorden onderstrepen de bedoeling van Johannes met zijn evangelie, hij wil ons laten weten hoe Jezus zichzelf zag. De beelden hebben een link met het Oude Testament, naar Mozes en naar Jesaja. De woorden van God aan Mozes klinken door in Zijn woorden: “En God zei tegen Mozes: IK BEN DIE IK BEN. Ook zei Hij: Dit moet u tegen de Israëlieten zeggen: IK BEN heeft mij naar u toe gezonden” (Exodus 3:14 HSV).
Onderwijs van Jezus
Johannes beschrijft meer dan 25 dezelfde soort gesprekken van Jezus. Iemand komt in contact met Jezus. Jezus stelt een vraag of maakt een opmerking die iets zegt over de ander. Het resultaat is of geloof óf ongeloof. Bijvoorbeeld het gesprek met Nicodemus en het gesprek met de Samaritaanse vrouw. Ook worden er discussies beschreven tussen Jezus en Zijn tegenstanders. Jezus lokt reactie uit met zijn uitspraken en wonderen. Er ontstaat scheiding tussen mensen die Jezus aannemen en die Hem niet aannemen. Jezus geeft de leerlingen onderwijs door de praktijk, bijvoorbeeld de voetwassing en Hij geeft onderwijs over de Heilige Geest, het in Jezus blijven als ranken aan de wijnstok, de onderlinge liefde en waarschuwingen voor de ‘haat van de wereld’. Jezus bidt als een middelaar, een hogepriester, voor zijn leerlingen.
Licht en duisternis
Johannes gebruikt de tegenstelling tussen licht en duisternis. Binnen en buiten. Zwart en wit, voor God of voor de satan. Voor de religieuze tegenstanders van Jezus gebruikt Johannes het woord ioudaioi, wat je kunt vertalen met ‘Joden’, ‘Judeeërs’ of ‘Joodse leiders’. Hij gebruikt dit 63 keer, meestal negatief. Hij bedoelt hiermee niet het hele volk, maar de zuiderlingen, de Judeeërs.
Metafoor in Johannes 15:1-8
Metafoor
Een metafoor is een vorm van beeldspraak waarbij figuurlijk taal centraal staat. Vaak wordt een metafoor gebruikt om iets abstracts wat bijna niet in woorden te vatten is, uit te leggen. Een voorbeeld van een metafoor is ‘je laat me in de kou staan’.
De wijnstok en de ranken
Op die dag zult u inzien dat Ik in Mijn Vader [ben], en u in Mij, en Ik in u (Johannes 14:20 HSV).
Ik ben de ware Wijnstok en Mijn Vader is de Wijngaardenier. Elke rank die in Mij geen vrucht draagt, neemt Hij weg; en elke [rank] die vrucht draagt, reinigt Hij, opdat zij meer vrucht draagt. U bent al rein vanwege het woord dat Ik tot u gesproken heb. Blijf in Mij, en Ik in u. Zoals de rank geen vrucht kan dragen uit zichzelf, als zij niet in de wijnstok blijft, zo ook u niet, als u niet in Mij blijft. Ik ben de Wijnstok, u de ranken; wie in Mij blijft, en Ik in hem, die draagt veel vrucht, want zonder Mij kunt u niets doen. Als iemand niet in Mij blijft, wordt hij buitengeworpen zoals de rank, en verdort, en men verzamelt ze en werpt ze in het vuur, en zij worden verbrand. Als u in Mij blijft en Mijn woorden in u blijven, vraag wat u maar wilt en het zal u ten deel vallen. Hierin wordt Mijn Vader verheerlijkt, dat u veel vrucht draagt en Mijn discipelen bent (Johannes 15:1-8).
Met het beeld van de wijnstok of wijngaard wordt naar het volk Israël gewezen. Als een wijnstok die te kort schiet: de oogst is niet goed en levert wrange druiven op. Jezus is echter de ware wijnstok. God verwachtte een goede oogst verwacht van het volk Israël en zo is God de Vader nu nog steeds op zoek naar vrucht.
De vrucht laat zien of de wijnrank werkelijk verbonden is aan de wijnstok die leven in zich heeft en doorgeeft. Jezus maakt duidelijk hoe je als wijnrank in Hem, de wijnstok kunt blijven:
Zoals de Vader Mij liefgehad heeft, heb ook Ik u liefgehad; blijf in Mijn liefde (Johannes 15:9 HSV).
Dit gebied Ik u: dat u elkaar liefhebt (Johannes 15:17 HSV).
Bronnen
- StudieBijbel online
- StudieBijbel in Herziene Statenvertaling
- ‘Rondreis door de Bijbel’
- Boek ‘In ontmoeting met het Oude Testament’
- Boek ‘Sleutels tot de Bijbel’ van David Pawson
- Samenvatting ETS
- PowerPoint ETS
- ETS online