Het evangelie van Johannes

Schrijver van het evangelie

Volgens de Vroege Kerk was de apostel Johannes de schrijver van dit evangelie.

Voor wie en wanneer schreef Johannes zijn evangelie?

Johannes schreef zijn evangelie waarschijnlijk in Efeze, tussen de jaren 70 en 100 na Christus. Johannes is heel oud geworden en woonde aan het eind van zijn leven in Efeze. Hij schreef zijn evangelie voor heidenen, maar ook voor Joden die niet in Israël woonden, zoals de Joden in Efeze.

Het doel van het Johannes evangelie

Jezus nu heeft in aanwezigheid van Zijn discipelen nog wel veel andere tekenen gedaan, die niet beschreven zijn in dit boek, maar deze zijn beschreven, opdat u gelooft dat Jezus de Christus is, de Zoon van God, en opdat u, door te geloven, het leven zult hebben in Zijn Naam.

Johannes 20:30-31 HSV

Het Grieks heeft een speciaal aspect van een tegenwoordige-tijds-vorm van de werkwoorden -een duratief aspect, de aoristus- dat je niet zo makkelijk in het Nederlands vertaalt. Dit aspect geeft aan, dat je die handeling blijvend doet, dus niet maar één keer. Eigenlijk zou de vertaling van Johannes 20:30,31 moeten zijn “maar deze zijn opgeschreven opdat u blijft geloven dat Jezus de Messias is, de Zoon van de levende God en -doordat u in Hem blijft geloven, zult blijven leven door Zijn naam”. Johannes schreef zijn evangelie dus niet om de lezers zover te krijgen dat ze zouden gaan geloven, dat Jezus de Zoon van God is. Maar hij schreef het om hen te helpen te blijven geloven.

David Pawson – Sleutels tot de Bijbel

Elke evangelieschrijver had een bepaalde groep mensen voor ogen voor wie hij schreef en had een bepaald doel. Johannes schreef met als doel dat zijn lezers zouden geloven en ook te blijven geloven dat Jezus de Messias is, de Zoon van God. Als je dit weet, kun je het Johannes evangelie beter begrijpen.

Johannes en de andere drie evangeliën

De evangeliën van Mattheüs, Markus en Lukas worden samen de synoptische evangeliën genoemd, omdat ze zoveel op elkaar lijken. Het Johannes evangelie is anders. In het Johannes evangelie is niets te lezen over de geboorte van Jezus, de doop van Jezus of de verzoeking in de woestijn. Ook staan er geen gelijkenissen van Jezus in beschreven.

Johannes beschrijft wel het onderwijs wat Jezus geeft. Dit onderwijs is beschreven in persoonlijke gesprekken van Jezus met mensen, in discussies met Zijn tegenstanders en door wat Hij Zijn discipelen leerde. Het onderwijs van Jezus wat gaat over het Koninkrijk van God noemt Johannes maar twee keer: in het gesprek van Jezus met Nicodemus en als Jezus tegen Pilatus zegt dat Zijn Koninkrijk niet van deze wereld is.

De zeven tekenen

De wonderen die Jezus deed worden door Johannes tekenen genoemd. Johannes heeft zeven tekenen beschreven in zijn evangelie en hij legt uit in hoofdstuk 20:30-31 dat hij deze heeft beschreven ‘opdat u gelooft dat Jezus de Christus is, de Zoon van God, en opdat u, door te geloven, het leven zult hebben in Zijn Naam’. Deze zeven tekenen bewijzen dat Jezus goddelijk was. Dit is belangrijk in het Johannes evangelie.

De zeven ‘Ik ben’ uitspraken van Jezus

En God zei tegen Mozes: IK BEN DIE IK BEN. Ook zei Hij: Dit moet u tegen de Israëlieten zeggen: IK BEN heeft mij naar u toe gezonden.

Exodus 3:14 HSV

Johannes noemt de zeven ‘Ik ben’ uitspraken van Jezus. Voor de Joden in die tijd waren dit bekende woorden. Ik ben of egō eimi staat ook in Exodus. Johannes wil hiermee laten weten wat Jezus Zelf over Zichzelf zei, namelijk dat Hij God was.

• Ik ben het Brood des Levens
• Ik ben het Licht der wereld
• Ik ben de Deur voor de schapen
• Ik ben de goede Herder
• Ik ben de Opstanding en het Leven
• Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven
• Ik ben de ware Wijnstok

Getuigen van Jezus

Volgens de Joodse wet zijn twee of drie getuigen nodig voor rechtsgeldigheid. In het Johannes evangelie worden veel meer getuigen genoemd die de waarheid van Jezus woorden bevestigen en die getuigen dat Jezus God is.

Het getuigenis van:
Johannes de Doper	Joh. 1:34	En ik heb gezien en getuigd dat Híj de Zoon van God is.
Nathanaël	Joh. 1:50	Nathanaël antwoordde en zei tegen Hem: Rabbi, U bent de Zoon van God, U bent de Koning van Israël.
Petrus	Joh. 6:69	En wij hebben geloofd en erkend dat U de Christus bent, de Zoon van de levende God.
Martha	Joh. 11:27	Zij zei tegen Hem: Ja, Heere, ik geloof dat U de Christus bent, de Zoon van God, Die in de wereld komen zou.
Thomas	Joh. 20:28	En Thomas antwoordde en zei tegen Hem: Mijn Heere en mijn God!
Johannes de apostel	Joh. 1:1	In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God.
Jezus zelf	Joh. 8:18	Ik ben het Die van Mijzelf getuig, en de Vader, Die Mij gezonden heeft, getuigt van Mij.
De Schriften	Joh. 5:39	U onderzoekt de Schriften, want u denkt daardoor eeuwig leven te hebben, en die zijn het die van Mij getuigen.
De Heilige Geest	Joh. 15:26	Maar wanneer de Trooster is gekomen, Die Ik u zenden zal van de Vader, de Geest van de waarheid, Die van de Vader uitgaat, zal Die van Mij getuigen.
De leerlingen van Jezus	Joh. 15:27	En u zult ook getuigen, want u bent van het begin af bij Mij.
de werken van Jezus	Joh. 5:36	Maar Ik heb een getuigenis dat groter is dan dat van Johannes, want de werken die de Vader Mij gegeven heeft om die te volbrengen, juist die werken die Ik doe, getuigen van Mij dat de Vader Mij gezonden heeft.

BibleProject

Indeling van het Johannes evangelie

Het evangelie van Johannes bestaat uit twee delen. Het eerste deel beschrijft de aankondiging van Jezus, de zeven tekenen van Jezus en de opstand tegen Jezus. Het tweede deel beschrijft het lijden en sterven van Jezus en Zijn opstanding.

Proloog 📜 Johannes 1:1-18

Vers 1 In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God.

Vers 14 En het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond (en wij hebben Zijn heerlijkheid gezien, een heerlijkheid als van de Eniggeborene van de Vader), vol van genade en waarheid.

Johannes 1 HSV

Johannes begint niet met een geslachtsregister of met het geboorteverhaal van Jezus. Hij gaat veel verder terug, naar de schepping, zelfs vóór de schepping. In de proloog staan thema’s die later terugkomen in het evangelie, bijvoorbeeld ‘licht en duisternis’, ‘kinderen van God’ en de verwerping van Jezus door de wereld.

De tekenen van Jezus 📜 Johannes 1:19 tot 12:50

Na de proloog, staat het getuigenis van Johannes de Doper, die wijst op Jezus. Hij getuigt dat Jezus het Lam van God is, dat de zonde van de wereld wegneemt en dat Jezus de Zoon van God is. Twee volgelingen van Johannes de Doper gaan dan Jezus volgen en worden Zijn eerste discipelen. Dan volgt de beschrijving van de tekenen van Jezus, waarmee Jezus aantoonde dat Hij de Messias was.

Jezus en de Joodse feesten 📜 Johannes 5 tot 10

De opstand tegen Jezus door de Joodse leiders werd steeds groter.

Hoofdstuk 5 tot 10 spelen zich af tijdens de Joodse feesten: het Pascha, het Loofhuttenfeest en het Feest van de inwijding van de tempel (Chanoeka).

Sabbat/werk, Pesach/brood, Loofhutten/water en licht.

Genezing op sabbat in Jeruzalem

Maar Jezus antwoordde hun: Mijn Vader werkt tot nu toe en Ik werk ook.
Daarom dan probeerden de Joden des te meer Hem te doden, omdat Hij niet alleen het gebod van de sabbat brak, maar ook zei dat God Zijn eigen Vader was, en daarmee Zichzelf aan God gelijk maakte.

Johannes 5:17-18 HSV

Jezus genas de man in het water van Bethesda. Volgens de Joden ging Hij in tegen de sabbatsheiliging. In Zijn antwoord aan de Joden noemt Jezus God, Zijn Vader en de Joden wilden Hem vanaf toen doden.

De eerste wonderlijke spijziging

Het Pascha herinnerde aan de verlossing van het volk Israël uit Egypte. De gebeurtenissen in hoofdstuk 6 spelen zich af tijdens de tweede Pascha in het Johannes evangelie. Jezus liep over de zee, herinnerde aan de doorgang door de Rode Zee. De wonderlijke spijziging door Jezus herinnert aan het manna in de woestijn.

Wie Mijn vlees eet en Mijn bloed drinkt, heeft eeuwig leven, en Ik zal hem doen opstaan op de laatste dag.
Want Mijn vlees is het ware voedsel en Mijn bloed is de ware drank.
Wie Mijn vlees eet en Mijn bloed drinkt, blijft in Mij en Ik in hem.
Zoals de levende Vader Mij gezonden heeft, en Ik leef door de Vader, zo zal ook wie Mij eet, leven door Mij.

Johannes 6:54-57 HSV

Loofhuttenfeest 7:1

Laatste dag Loofhuttenfeeest 7:37

Het lijden en sterven van Jezus 📜 Johannes 13:1 tot 20:31

In hoofdstuk 13-17 onderwijst Jezus Zijn leerlingen. Hij bereidt hen voor op de tijd na Zijn hemelvaart. Het begint met de voetwassing, waarmee Jezus een voorbeeld geeft hoe de ander te dienen. In hoofdstuk 18-20 beschrijft Johannes het lijden en sterven van Jezus. Johannes benadrukt dat al het lijden van Jezus een vervulling is van de Schrift (het Oude Testament) en het is het heilsplan van God.

En Thomas antwoordde en zei tegen Hem: Mijn Heere en mijn God!
Jezus zei tegen hem: Omdat u Mij gezien hebt, Thomas, hebt u geloofd; zalig zijn zij die niet gezien zullen hebben en [toch] zullen geloven.

Johannes 20:28-29 HSV

Het antwoord van Thomas, in hoofdstuk 20 verwoord ook weer het doel van Johannes, namelijk de mensen laten (blijven) geloven in Jezus, als hun Heer en God. Thomas noemt Jezus Heere (Kurios) en God (Theos).

Bronnen

• Uitgelichte afbeelding: BibleProject Nederlands Posters en Video’s
• HSV-Studiebijbel
• StudieBijbel Online
• David Pawson │ Sleutels tot de Bijbel
• Handboek bij de Bijbel│Pat en David Alexander
• Walter A. Elwell, Robert W. Yarbrough│In ontmoeting met het Nieuwe Testament
• Evangelisch College│Rondreis door de Bijbel
• ETS-Bijbelcursus leerjaar 1 | 2018-2019│Samenvatting Les 7 Nieuwe Testament│Johannes’ portret: Jezus is het beeld van de onzichtbare God
• ETS-Bijbelcursus leerjaar 4 | 2021-2022│Samenvatting Les 1 Nieuwe Testament│Johannes deel 1
• ETS-Bijbelcursus leerjaar 4 | 2021-2022│Samenvatting Les 2 Nieuwe Testament│Johannes deel 2