Godsbeeld en zelfbeeld

Twee theologische ‘brillen’

Eén van de meest interessante lessen bij Koinonia vond ik die over het beeld dat we als christen hebben van God. We hebben allemaal een bepaald Godsbeeld en dit is voor iedereen verschillend. Dit komt onder andere door onze eigen denkbeelden die we projecteren op God. Ook bepaalt dat wat ons is geleerd over God en de Bijbel onze kijk op God. We kijken naar God en lezen de Bijbel door onze eigen theologische bril.

Er zijn grofweg twee uitersten te noemen: de bril van de uitverkiezingsleer en de bril van de overwinningsleer. Beide zijn niet goed of fout. Het is niet mijn bedoeling om een oordeel over een van beide uit te spreken. Het is wel goed dat we ons bewust zijn van de invloed die een leer in de kerk op ons kan hebben.

Verkiezingsleer

De kracht van de verkiezingsleer is:

aandacht voor de grootheid en heiligheid van God
aandacht voor de afhankelijkheid van de mens van God
aandacht voor het bijzondere van de genade

Belangrijke teksten in de uitverkiezingsleer zijn:

Zoals geschreven staat: Jakob heb ik liefgehad en Ezau heb Ik gehaat
Romeinen 9:13 HSV

want velen zijn geroepen, maar weinigen uitverkoren
Mattheüs 20:16b HSV

Door te kijken door deze bril, kun je je machteloos gaan voelen. Je kunt zelf niets doen, alleen afwachten of je wel of niet bent uitverkoren. Dit leidt tot een onjuist idee over God en jezelf, namelijk: Als ik écht een kind van God ben, áls ik echt bekeerd ben en dus uitverkoren, dan komt de rest vanzelf.

Overwinningleer

De kracht van de overwinningsleer is:

aandacht voor de nabijheid en inwoning van de Heilige Geest
aandacht voor de eigen verantwoordelijkheid van de mens, als het gaat om de bekering
aandacht voor de kracht van genade

Een belangrijke tekst in de overwinningsleer komt uit Mattheüs.

Want, voorwaar, Ik zeg u: wie tegen deze berg zal zeggen: Word opgeheven en in de zee geworpen, en niet zal twijfelen in zijn hart, maar zal geloven dat wat hij zegt, gebeuren zal, het zal hem gebeuren wat hij zegt. Daarom zeg Ik u: alles wat u biddend begeert, geloof dat u het ontvangen zult, en het zal u ten deel vallen.
Mattheüs 11:23-24 HSV

In de overwinningsleer is weinig ruimte voor de gebrokenheid van het leven, want men leert dat alle problemen geestelijk overwonnen kunnen worden. De mens zal tot ongekende dingen in staat zijn. Want áls je de Heilige Geest ontvangen hebt, is er overwinning! Hierdoor kun je jezelf steeds afvragen ‘wat is er met mij, mijn geloof, mijn leven mis, wat doe ik verkeerd, waardoor deze zonde of ziekte in mijn leven blijft?’ We gaan twijfelen aan onszelf, hebben we de Heilige Geest wel ontvangen? Wat doe ik fout?

Beide theologische ‘brillen’ leiden makkelijk tot schuldgevoel en een gevoel van tekort en falen. We worden op onszelf teruggeworpen, in plaats van af te zien van onszelf en te zien op Jezus. We ‘moeten’ van alles om echt bekeerd te zijn bij de één of geestelijk genoeg te zijn bij de ander.

Geliefd kind van God

Sinds de zondeval is de mens steeds bezig met de vraag wat hij moet doen om oké gevonden te worden. We zijn op jacht naar erkenning van anderen. Dit is ongelofelijk vermoeiend, want er is altijd wel iemand in onze omgeving die ons niet oké vindt. Steeds meer je best doen helpt niet. We doen het nooit goed genoeg. In ons leeft de hoop, dat er iemand op ons pad komt die ons het gevoel geeft dat we helemaal onszelf mogen zijn. Maar we zijn al geliefd, door God de Vader. Als we dit niet ervaren is de kans groot dat we proberen de liefde en goedkeuring van anderen te verdienen, door onszelf aan te passen aan anderen.

God houdt van ons als Zijn kind, Zijn Vaderhart verlangt naar ons. Door wat anderen tegen ons zeggen, en onze zelfkritiek kan het moeilijk zijn om dit steeds voor ogen te houden. Henri Nouwen schrijft hierover:

Telkens wanneer je je pijn gedaan, beledigd of afgewezen voelt, moet je jezelf durven te zeggen: ‘Al doet dit nog zoveel pijn, de waarheid omtrent mijzelf is anders. God heeft mij uitverkoren als zijn kind. Ik ben een parel in zijn ogen. Al voel ik die waarheid niet, toch staat zij vast. Ik ben de geliefde en Gods eeuwige armen houden mij omvat.’
Henri Nouwen – ‘Een parel in Gods ogen’