De beste vertaling ┃ Dr. P. de Vries

De beste vertaling

Ondanks dat ik nog zelden de Statenvertaling gebruik vond ik dit een leuk boekje om te lezen: ‘DE BESTE VERTALING – Een onderzoek naar de Statenvertaling en aanbevelingen voor een nieuwe vertaling’. Er staan een paar weetjes in over de Statenvertaling die ik niet kende. Ik ben opgegroeid met de Statenvertaling op school en in de kerk, maar wat ik las in het boekje over het hoofdlettergebruik en de apocriefe boeken in de Statenvertaling was nieuw voor me.

Talen van de Bijbel

De Bijbel is geschreven in drie talen. Het Oude Testament is voor het grootste deel geschreven in Hebreeuws en voor een klein gedeelte in het Aramees. Het Nieuwe Testament is geschreven in het Grieks. Oude vertalingen van de Bijbel zijn de Septuaginta en de Vulgata.

Septuaginta: de Griekse vertaling van het Oude Testament
Vulgata: Latijnse vertaling door Hiëronymus. Het Oude Testament vertaalde hij vanuit het Hebreeuws en Aramees en het Nieuwe Testament vanuit het Grieks
Masoretische tekst: de Hebreeuwse standaardtekst van het Oude Testament met daaraan toegevoegd klinkertekens en andere leestekens (de oorspronkelijke Hebreeuwse tekst kent alleen medeklinkers)
Textus Receptus: de eerste gedrukte Griekse tekst van het Nieuwe Testament in 1516. Deze tekst was de basis voor de Lutherse Bijbel (1522) in het Duits, de King James (1611) in het Engels en de Statenvertaling (1637) in het Nederlands.

Een nieuwe vertaling in 1637

De Deux-Aesbijbel was de meestgebruikte Bijbel vóór de Statenvertaling. De eerste druk verscheen in 1562. Het was de meest gelezen vertaling voor Gereformeerden in Nederland. Op de Dordtse Synode van 1618-1619 werd besloten dat er een nieuwe vertaling moest komen die gebaseerd was op de grondtalen. In 1637 kwam de Statenvertaling van de pers. Er zaten verschillende drukfouten in. In 1657 werden correcties aangebracht en de spelling aangepast. In 1888 verscheen op initiatief van het Nederlands Bijbelgenootschap een taalkundige revisie.

Hoofdletters

De naam van God wordt in de Statenvertaling weergegeven met ‘Heere’ (Adonai) of met ‘HEERE’ (JHWH). De weergave van de naam van God komt in de revisie van 1880 niet altijd overeen met de oorspronkelijke Statenvertaling én niet met het Hebreeuws. Het Hebreeuws heeft geen eerbiedshoofdletters.

In de oorspronkelijke Statenvertaling werden voornaamwoorden die verwezen naar God niet met een hoofdletter geschreven.

Als nu Godt op den sevensten dagh volbracht hadde sijn werck, dat hy gemaeckt hadde, heeft hy gerust op den sevensten dag van al sijn werck, dat hy gemaeckt hadde.
Genesis 2:2 SV (1637, 1657)

Toen nu God op de zevende dag volbracht had Zijn werk, dat Hij gemaakt had, heeft Hij gerust op de zevende dag van al Zijn werk, dat Hij gemaakt had.
Genesis 2:2 SV (Jongbloed)

Wijzigingen SV1637, SV1657, SV1880 (GBS, Jongbloed)

Nog twee voorbeelden van gewijzigde teksten uit de SV1637 die best grappig zijn:

Genesis 2:25

Ende sy waren beyde naeckt, Adam ende sijn wijf: ende sy en schaemden haer niet.
Genesis 2:25 SV1637, SV1657

En zij waren beiden naakt, Adam en zijn vrouw; en zij schaamden zich niet.
Genesis 2:25 SV (GBS, Jongbloed)

1 Samuël 25:22

Soo doe Godt den vyanden Davids, ende soo doe hy daer toe, indien ick van alle die hy heeft, tot morgen overich late, die aen de wandt pist!
1 Samuël 25:22 SV1637

Soo doe Godt den vyanden Davids, ende soo doe hy daer toe, indien ick van alle die hy heeft, tot morgen overigh late, die aen de wandt pist!
1 Samuël 25:22 SV1657

Zo doe God den vijanden van David en zo doe Hij daartoe, indien ik van allen die hij heeft, tot morgen overlate die aan den wand watert!
1 Samuël 25:22 SV (GBS)

Zo doe God aan de vijanden van David, en zo doe Hij daartoe, indien ik van allen, die hij heeft, iets tot morgen overlaat, dat mannelijk is!
1 Samuël 25:22 SV (Jongbloed)

Apocriefe boeken

Op de tiende zitting van de Dordtse Synode, op 22 november 1618 werd besloten dat ook de apocriefe boeken vertaald zouden worden. Gereformeerden in het buitenland gaven ook Bijbels uit mét de apocriefe boeken. Als de Nederlandse vertalers die niet zouden doen, zou het ergernis kunnen geven bij eenvoudige gelovigen. Besloten werd wel om ze achter het Nieuwe Testament te plaatsen, in plaats van achter het Oude Testament. Ook met lege bladzijden ertussen zodat duidelijk was dat het geen canonieke boeken waren. Van de NBV en de NBV21 bestaat een uitgave mét deze apocriefe boeken. Ze worden deuterocanonieke boeken genoemd.