Ninevé/Assyrië
Om het bijbelboek Jona beter te begrijpen helpt het om eerst iets te weten te komen over de stad waar hij naartoe moest. Assyrië en Ninevé waren de belangrijkste steden van Assyrië.
- Het Assyrische rijk begon als een klein land in 1354 voor Christus, maar werd steeds groter. Het was een erg wreed volk. Ze spietsten bijvoorbeeld mensen op palen, totdat ze stierven.
- Jona moest in 770 voor Christus naar Ninevé om de mensen tot bekering te roepen.
- In 722 voor Christus versloeg Assyrië het Noordrijk Israël en gingen ze in ballingschap.
- Nahum gaat in 620 voor Christus ook naar Ninevé om de mensen tot bekering te roepen.
- In 612 voor Christus werd Assyrië verslagen door de Babyloniërs en werd Ninevé verwoest.
Jona
De naam Jona betekent duif.
Het woord van de HEERE kwam tot Jona, de zoon van Amitthai:
Jona 1:1 HSV
Jona is de zoon van Ammitthai. Volgens 2 Koningen 14 kwam hij uit Gath-Hefer, een klein plaatsje in de buurt van Nazareth. Hij was profeet in het Noordrijk, in de dagen van koning Jerobeam II. Tijdens zijn regering ging het economisch goed met het Noordrijk, maar er was groot sociaal onrecht en veel afgoderij.
Jerobeam, de zoon van Joas, werd koning van Israël in het vijftiende regeringsjaar van koning Amasja van Juda, de zoon van Joas. Eenenveertig jaar regeerde hij in Samaria.
2 Koningen 14:23-25 NBV
Hij deed wat slecht is in de ogen van de HEER: hij brak niet met de zondige praktijken van Jerobeam, de zoon van Nebat, die de Israëlieten tot zonde had aangezet.
Jerobeam herstelde de grens van Israël, van Lebo-Hamat tot aan de Zoutzee, zoals de HEER, de God van Israël, had voorzegd bij monde van zijn profeet Jona, de zoon van Amittai, uit Gat-Hachefer.
Wel of niet waar gebeurd?
Er is veel discussie rond de vraag of dit verhaal echt is gebeurd of een allegorie/verzonnen verhaal is. Heeft Jona wel echt bestaan? Kun je het verhaal wel letterlijk nemen? Is er een vis zo groot die een mens kan opslokken? Ninevé is niet zo groot om drie dagen doorheen te reizen.
Argumenten vóór een waar gebeurd verhaal zijn:
- De stijl van het boek is hetzelfde als van alle andere historische boeken.
- Mensen en plaatsen in het boek hebben echt bestaan. Jona wordt bijvoorbeeld ook genoemd in 2 Koningen 14.
- Jezus sprak (in Mattheüs en Lukas) over Jona als een echt mens, over de vis en over de mannen van Ninevé.
Maar Hij antwoordde en zei tegen hen: Een verdorven en overspelig geslacht verlangt een teken, maar het zal geen teken gegeven worden dan het teken van Jona, de profeet.
Mattheüs 12:39-41 HSV
Want zoals Jona drie dagen en drie nachten in de buik van de grote vis was, zo zal de Zoon des mensen drie dagen en drie nachten in het hart van de aarde zijn.
De mannen van Nineve zullen opstaan in het oordeel samen met dit geslacht en zullen het veroordelen, want zij hebben zich bekeerd op de prediking van Jona; en zie, meer dan Jona is hier!
- Met drie dagreizen kan bedoeld zijn dat Jona drie dagen nodig had om overal te preken.
- Met Ninevé kan ook het district Ninevé bedoeld zijn, met onder andere de steden Assur.
God’s barmhartigheid
Belangrijker is, dan de vraag of het wel of geen waar gebeurd verhaal is: Waarom liep Jona weg en waarom moest hij naar Ninevé?
God is rechtvaardig en het kwaad van Ninevé moest worden gestraft. Maar God is ook barmhartig en Hij gaf de mensen in Ninevé een kans om zich te bekeren. Profeten in het Oude Testament waarschuwden het volk Israël, maar hier stuurt God een profeet naar een heidenvolk. Jona wist dat God genadig en barmhartig was en daarom liep hij weg.
Hij bad tot de HEERE en zei: Och HEERE, waren dit mijn woord[en] niet toen ik nog in mijn [eigen] land was? Daarom ben ik het voor geweest door naar Tarsis te vluchten! Want ik wist dat U een genadig en barmhartig God bent, geduldig en rijk aan goedertierenheid, Die berouw heeft over het kwaad.
Jona 4:2 HSV
Het boek Jona wordt door de joden gelezen op Jom Kippoer, als herinnering aan God’s barmhartigheid.
BibleProject – Overview: Jonah
Indeling
Het boek is gemakkelijk in tweeën te delen. Jona wordt twee keer door God geroepen om naar Ninevé te gaan:
Het woord van de HEERE kwam tot Jona, de zoon van Amitthai: Sta op, ga naar de grote stad Ninevé en predik tegen haar, want hun kwaad is opgestegen voor Mijn aangezicht. Maar Jona stond op om naar Tarsis te vluchten, weg van het aangezicht van de HEERE.
Jona 1:1-3a HSV
Het woord van de HEERE kwam voor de tweede keer tot Jona: Sta op, ga naar de grote stad Ninevé en predik tegen haar de prediking die Ik tot u spreek. Toen stond Jona op en ging naar Ninevé, overeenkomstig het woord van de HEERE.
Jona 3:1-3a HSV
Jona vlucht 📜 hoofdstuk 1
Het boek Jona is natuurlijk een verhaal wat kinderen aanspreekt, maar het is ook een literair meesterwerk. Het is symmetrisch, de schrijver gebruikt onder andere chiasmen (kruislingse relaties in de tekst), humor en herhalingen.
In het eerste hoofdstuk wordt bijvoorbeeld het woord vrezen steeds herhaald:
vers 5 Toen werden de zeelieden bevreesd en zij riepen, ieder tot zijn god
vers 9 Hij zei tegen hen: Ik ben een Hebreeër en ik vrees de HEERE, de God van de hemel, Die de zee en het droge gemaakt heeft.
vers 10 Toen werden de mannen zeer bevreesd
vers 16 Toen werden de mannen zeer bevreesd voor de HEERE; zij brachten de HEERE een slachtoffer en legden geloften af.
Jona 1 HSV
Jona bidt in de vis 📜 hoofdstuk 2
Dit hoofdstuk begint en eindigt met de vis die Jona opslokt en uitspuugt. In de buik van de vis bad Jona tot de Here God.
Hij zei: Ik riep uit mijn benauwdheid tot de HEERE en Hij antwoordde mij. Uit de schoot van het graf riep ik om hulp, U hoorde mijn stem.
Jona 2:2 HSV
Naar de diepste gronden van de bergen daalde ik af [in] de aarde; haar grendels [sloten zich] voor eeuwig achter mij. Maar uit het verderf trok U mijn leven omhoog, HEERE, mijn God!
Jona 2:6 HSV
‘De schoot van het graf’ (HSV), ‘rijk van de dood’ (NBV) of ‘sjeool’ (Hebreeuws), is de verblijfplaats van de doden. Volgens de HSV-Studiebijbel en de StudieBijbel Online bad Jona niet letterlijk vanuit het dodenrijk, maar omschrijft hij het als een bijna-doodervaring. David Pawson schrijft in ‘Sleutels tot de Bijbel’ dat maar anderhalve minuut nodig is om te verdrinken en het veel langer duurt voordat iemand op de bodem van de zee zakt en Jona dus was overleden. Dan zou de vis dus hebben geholpen bij zijn wederopstanding.
Of Jona nu wel of niet was overleden, het feit dat hij drie dagen in de buik van de vis zit, verwijst naar het lijden en de dood van Jezus Christus. Jezus Zelf spreekt er ook over.
Jona preekt in Ninevé 📜 hoofdstuk 3
En Jona begon de stad in te gaan, één dagreis. Hij predikte en zei: Nog veertig dagen en Ninevé wordt ondersteboven gekeerd!
Jona 3:4 HSV
De profetie van Jona is maar één korte zin in dit boek, maar het is wel serieus! In de HSV-Studiebijbel lees ik dat voor ‘ondersteboven keren’ hetzelfde werkwoord gebruikt wordt als voor de vernietiging van Sodom en Gomorra.
Jona is boos 📜 hoofdstuk 4
Iedereen kent Jona van het wonder met de vis, maar in dit gedeelte staan nog meer wonderen. God laat in één nacht een wonderboom groeien, zodat Jona schaduw had tegen de zon. God stuurde een worm die de wortels stak, zodat de boom dood ging en God stuurde een hete woestijnwind.